سامانه نیما چیست؟
سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) یک پلتفرم اینترنتی است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با هدف ایجاد شفافیت، مدیریت بهتر منابع ارزی و تسهیل فرآیند واردات و صادرات راه‌اندازی شده است. این سامانه در واقع رابط میان عرضه‌کنندگان ارز (صادرکنندگان) و متقاضیان ارز (واردکنندگان یا خدمات‌دهندگان بین‌المللی) محسوب می‌شود.
در این نظام، صادرکنندگان موظف‌اند ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کنند و واردکنندگان نیز باید نیاز ارزی خود را از طریق همین سامانه تأمین نمایند. نرخ ارز در این سامانه تحت عنوان ارز نیمایی شناخته می‌شود که نرخی میانه‌رو میان ارز رسمی و ارز آزاد محسوب می‌گردد.
نحوه کار با سامانه نیما چگونه است؟
ورود به سامانه نیما از طریق درگاه رسمی بانک مرکزی و سامانه جامع تجارت ایران صورت می‌گیرد. کاربران شامل صرافی‌ها، واردکنندگان و صادرکنندگان پس از احراز هویت، می‌توانند درخواست‌های خود را در این سامانه ثبت کنند.
مراحل اصلی کار با سامانه به شرح زیر است:
-
-
ثبت اطلاعات پایه و احراز هویت:
فعالان اقتصادی ابتدا باید اطلاعات خود را در سامانه جامع تجارت ثبت کنند. این اطلاعات به‌طور خودکار به سامانه نیما منتقل می‌شود.
-
ثبت درخواست تأمین ارز توسط واردکننده:
واردکننده با مشخص کردن نوع ارز، مبلغ، و مقصد وارداتی، درخواست تأمین ارز ثبت می‌کند.
-
ارائه پیشنهاد توسط صرافی یا صادرکننده:
صرافی‌ها و صادرکنندگان با مشاهده درخواست‌های ثبت‌شده، پیشنهاد خود برای فروش ارز را ارائه می‌دهند.
-
تطبیق و انجام معامله:
واردکننده می‌تواند از بین پیشنهادهای موجود، مناسب‌ترین را انتخاب کرده و فرایند پرداخت و تأمین ارز را تکمیل نماید.
-
مزایای استفاده از ارز نیمایی
-
کاهش ریسک نوسانات ارزی:
با استفاده از ارز نیمایی، واردکنندگان با نرخی مشخص و قابل کنترل اقدام به تهیه ارز می‌کنند که از نوسانات شدید نرخ آزاد در امان هستند.
-
شفافیت در معاملات:
تمامی تراکنش‌ها در بستر مشخص و تحت نظارت بانک مرکزی انجام می‌شود.
-
امنیت بالا:
چون تمامی فرآیندهای ارزی از طریق سیستم بانکی و تحت نظارت انجام می‌شود، امنیت تراکنش‌ها بسیار بالاست.
-
دسترسی به منابع رسمی ارزی:
واردکنندگان می‌توانند با اتکا به منابع واقعی صادرکنندگان و صرافی‌های مجاز، ارز مورد نیاز خود را تأمین کنند.
مزایای سامانه نیما
علاوه بر مزایای مرتبط با ارز نیمایی، خود سامانه نیما نیز دارای ویژگی‌ها و مزایای فنی و ساختاری خاصی است:
-
نظام‌مند شدن فرآیند صادرات و واردات:
به‌جای استفاده از روش‌های غیررسمی یا پیچیده، کلیه تعاملات ارزی در یک بستر یکپارچه انجام می‌شود.
-
کنترل بهتر بر منابع ارزی کشور:
بانک مرکزی با اطلاعاتی که از این سامانه دریافت می‌کند، می‌تواند سیاست‌های دقیق‌تری در قبال نرخ ارز، تخصیص منابع و مدیریت نقدینگی اتخاذ کند.
-
کاهش فعالیت بازارهای غیررسمی:
با ایجاد سازوکاری شفاف و قابل اعتماد، نیاز به بازارهای آزاد و غیررسمی کاهش یافته است.
-
دسترسی سریع و ساده به اطلاعات:
کاربران می‌توانند اطلاعات مربوط به نرخ ارز، حجم معاملات، طرف‌های تجاری و سوابق تراکنش‌ها را در اختیار داشته باشند.
تفاوت سامانه نیما و سامانه سنا
سامانه سنا (سامانه نظارت ارز) نیز یکی دیگر از ابزارهای نظارتی بانک مرکزی است که با سامانه نیما تفاوت‌هایی دارد.
-
کارکرد اصلی:
سامانه نیما مخصوص معاملات ارزی بین صادرکنندگان و واردکنندگان است، اما سامانه سنا برای ثبت و نظارت بر معاملات ارز توسط صرافی‌ها طراحی شده است.
-
نوع کاربران:
در سامانه نیما، فعالان اقتصادی نقش اصلی را دارند ولی در سامانه سنا، تمرکز روی صرافی‌ها و خریداران خرد ارز است.
-
نرخ ارز:
نرخ ارز در سامانه سنا به نرخ بازار نزدیک‌تر است و بیشتر به نرخ ارز آزاد شباهت دارد. اما نرخ ارز در سامانه نیما، ارز نیمایی است که معمولاً کمتر از نرخ آزاد بوده و با نرخ رسمی تفاوت دارد.
-
نوع کاربرد:
نیما برای تأمین ارز واردات و انتقالات تجاری استفاده می‌شود، ولی سنا بیشتر برای مصارف خدماتی مانند مسافرت، درمان، تحصیل و… به کار می‌رود.
نتیجه‌گیری
در شرایطی که مدیریت منابع ارزی برای کشور اهمیتی حیاتی دارد، راه‌اندازی و توسعه سامانه نیما گامی مؤثر در جهت شفاف‌سازی، تسهیل و مدیریت معاملات ارزی بوده است. این سامانه نه‌تنها به کاهش ریسک‌های ارزی کمک کرده، بلکه دسترسی به منابع ارزی را برای واردکنندگان رسمی ساده‌تر نموده است. مقایسه میان سامانه نیما و سامانه سنا نیز نشان می‌دهد که هرکدام با کارکرد خاص خود در نظم‌بخشی به بازار ارز کشور نقش دارند. بدون شک، استمرار استفاده از سامانه نیما می‌تواند پایه‌ای برای ثبات ارزی و توسعه اقتصادی پایدار در کشور فراهم سازد.
۱. سامانه نیما چیست و چه هدفی دارد؟
پاسخ: سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) بستری آنلاین است که توسط بانک مرکزی برای مدیریت و شفاف‌سازی معاملات ارزی بین صادرکنندگان و واردکنندگان راه‌اندازی شده است. هدف آن تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان از طریق ارز حاصل از صادرات است.
۲. ارز نیمایی چیست و چه تفاوتی با ارز آزاد دارد؟
پاسخ: ارز نیمایی نرخی است که در سامانه نیما برای مبادلات ارزی تعیین می‌شود. این نرخ معمولاً کمتر از نرخ بازار آزاد است و در فضای رسمی و نظارت‌شده مبادله می‌شود.
۳. نحوه کار سامانه نیما چگونه است؟
پاسخ: صادرکنندگان ارز را در سامانه نیما عرضه می‌کنند و واردکنندگان درخواست تأمین ارز ثبت می‌کنند. صرافی‌ها و صادرکنندگان پیشنهاد فروش ارز ارائه می‌دهند و پس از تطبیق، معامله انجام می‌شود.
۴. تفاوت سامانه نیما و سامانه سنا در چیست؟
پاسخ: نیما برای تأمین ارز تجاری میان فعالان اقتصادی استفاده می‌شود، در حالی که سنا بیشتر برای معاملات روزمره ارزی مانند ارز مسافرتی و دانشجویی کاربرد دارد. نرخ ارز در سنا به بازار آزاد نزدیک‌تر است.
۵. مزایای استفاده از سامانه نیما چیست؟
پاسخ: از جمله مزایا می‌توان به کاهش ریسک ارزی، افزایش شفافیت، امنیت بالا، کاهش وابستگی به بازار آزاد و مدیریت بهتر منابع ارزی توسط بانک مرکزی اشاره کرد.
