عوارض گمرکی یا حقوق گمرکی چیست؟

• آموزش

عوارض گمرکی یا حقوق گمرکی چیست؟

اگر به تازگی تصمیم گرفته‌اید در حوزه واردات و صادرات کالا وارد شوید، یکی از مهمترین موضوعاتی که باید درمورد آن اطلاعات کامل داشته باشید، بحث عوارض گمرکی یا حقوق گمرکی است. در واقع وقتی قرار است کالایی را وارد ایران کنید یا می‌خواهید آن را به خارج از ایران صادر نمایید، باید طبق قوانین گمرکی پیش بروید. ترخیص کالا از گمرک به‌عنوان یکی از حساس‌ترین مراحل بازرگانی در حوزه بین‌الملل به حساب می‌آید. از طرف دیگر آگاهی از عوارض گمرکی یا حقوق گمرکی اهمیت زیادی در راستای مدیریت هزینه‌ها دارد. وقتی شما می‌خواهید سرمایه‌گذاری کنید، نباید تمام بودجه خود را صرف خرید کالا برای واردات یا تولید محصولات برای صادرات صرف کنید. بلکه باید هزینه‌های جانبی شامل حمل و نقل، بیمه و حقوق و عوارض گمرکی را نیز در نظر بگیرید. توصیه می‌کنیم چند دقیقه وقت خود را برای مطالعه این مطلب کنار بگذارید تا متوجه شوید عوارض گمرکی یا حقوق گمرکی چیست.

تعرفه گمرکی چیست؟

در یک تعریف ساده اگر بخواهیم تعرفه گمرکی را توضیح دهیم، باید بگوییم که بخشی از سرمایه شما به‌عنوان مالیات توسط دولت برای کالاهای وارداتی یا برخی از کالاهای صادراتی جلب خواهد شد. یعنی هدف پرداخت عوارض گمرکی طبق تعرفه گمرکی این است که هم چرخه اقتصاد کشور بهبود پیدا کند و هم از تولید کننده‌های داخلی حمایت شود. چون به هر حال اگر فقط به واردات کالا توجه شود، چرخه تولید از کار می‌افتد و افراد زیادی بیکار خواهند شد. یا در بحث صادرات برای بهبود کنترل صادرات محصول، باز هم باید این تعرفه گمرکی در نظر گرفته شود تا تمام محصولات از کشور خارج نشده و نیاز مردم داخل کشور به خوبی تامین گردد.

تا زمانی که شما عوارض یا حقوق گمرکی را پرداخت نکنید، امکان ترخیص کالا وجود ندارد. اما اینکه شما باید چه هزینه‌ای را برای پرداخت عوارض گمرکی در نظر بگیرید، به نوع کالا و تورم کشور بستگی دارد. به همین دلیل اگر به فکر واردات محصول خاص یا صادرات کالاهای خود هستید، باید قوانین گمرکی را متناسب با نوع کالاها بررسی کنید تا متوجه شوید در هنگام ترخیص کالا، چه تعرفه گمرکی بریا شما در نظر گرفته خواهد شد.

نکته لازم به ذکر این است که اگر چه در اغلب موارد تعرفه گمرکی با عوارض گمرکی یکسان در نظر گرفته می‌شود ولی تفاوت ساده‌ای بین این دو وجود دارد. وقتی درمورد عوارض گمرکی صحبت می‌کنیم، منظور ما کلیه انواع مالیات‌ها و هزینه‌هایی است که مربوط به گمرک هستند و شما در زمان ترخیص کالا باید این هزینه‌ها را بپردازید. ولی وقتی درمورد تعرفه گمرکی صحبت می‌کنیم، منظور ما نرخ مالیات است. یعنی شما در زمان ترخیص کالا براساس نوع کالا و شرایط اقتصادی کشور، باید چه مبلغی را بپردازید تا کالا در اختیار شما قرار گیرد.

نحوه محاسبه عوارض گمرکی

اما قطعاً سوالی که برای شما به‌عنوان سرمایه‌گذار به وجود می‌آید این است که محاسبه عوارض گمرکی چگونه انجام می‌شود و در واقع چه قوانینی برای برآورد تعرفه گمرکی وجود دارد. به‌طور کلی عوارض گمرکی شامل مالیات‌های مختلف و هزینه‌هایی است که شما باید در زمان ترخیص کالا بپردازید. بنابراین عوارض گمرکی از دو بخش تشکیل شده است:

•       بخش اول حقوق گمرکی یا تعرفه گمرکی است که شما باید این مبلغ تایید شده را بابت ورود کالا به دولت بپردازید.
•       بخش دوم عوارض گمرکی شامل مالیات‌ها همانند مالیات بر ارزش افزوده، سود بازرگانی و عوارض هلال احمر هستند.

براساس آنچه که گفته شد، مراحل محاسبه عوارض گمرکی عبارتند از:

1-    ابتدا باید ارزش گمرکی کالا مشخص شود. برای این منظور تیمی که مسئول ارزش‌گذاری کالا هستند، ابتدا قیمت خرید کالا، هزینه بیمه و هزینه حمل و نقل تا مرز ورود به ایران را برآورد کرده و براساس آن ارزش‌گذاری را انجام می‌دهند.

2-    در مرحله دوم باید کد تعرفه گمرکی را پیدا کنید. مانند کد ملی برای انسان، کد تعرفه گمرکی نیز هویت کالای شما را مشخص خواهد کرد و در واقع براساس این کد، نرخ حقوق گمرکی، نرخ سود بازرگانی
و نیاز یا عدم نیاز به دریافت برخی از مجوزهای خاص مشخص می‌شود.

3-    در مرحله سوم برای محاسبه عوارض گمرکی شما باید به سراغ جدول. تعرفه‌های گمرکی بروید در داخل این جدول طبق کد گمرکی که دریافت کرده‌اید، حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای شما مشخص خواهد شد.

اکنون شما براساس فرمول‌های زیر می‌توانید هر یک از تعرفه‌های گمرکی را حساب کنید:

حقوق گمرکی = ارزش گمرکی × نرخ حقوق گمرکی

سود بازرگانی = ارزش گمرکی × نرخ سود بازرگانی

مالیات بر ارزش افزوده = (ارزش گمرکی + حقوق گمرکی + سود بازرگانی) × (نرخ مالیات بر ارزش افزوده)

در نهایت در کنار این موارد شما باید عوارض گمرکی دیگر همانند عوارض هلال احمر را نیز پرداخت نمایید.

دسته ‌بندی انواع تعرفه گمرکی

قطعاً زمانی که شما برای بررسی عوارض و تعرفه گمرکی به سایت گمرک ایران مراجعه می‌کنید، نکته‌ای که برای شما جلب توجه می‌کند، انواع تعرفه گمرکی براساس نوع کالا و شرایط اقتصادی کشور است. پس شما به‌عنوان کسی که در حوزه بازرگانی فعالیت دارید، باید انواع تعرفه گمرکی را بشناسید. در این قسمت از مطلب
به بررسی دسته‌بندی انواع تعرفه گمرکی خواهیم پرداخت:

1-    دسته‌ بندی انواع تعرفه گمرکی براساس روش محاسبه

•       تعرفه گمرکی براساس ارزش کالا

در این روش طبق قوانین کشور، مالیاتی که به کالای شما اختصاص پیدا می‌کند، براساس ارزش کالا به‌دست خواهد آمد. مهم‌ترین مزیت این روش این است که اولاً محاسبه  تعرفه گمرکی براساس نرخ تورم در شرایط فعلی پیش می‌رود و از طرف دیگر برای همه کالاها یکسان نیست چون ارزش کالاها با یکدیگر متفاوت است. ولی اگر ارزش‌گذاری در مرحله ترخیص کالا به درستی انجام نشود، این نوع تعرفه گمرکی اعتبار چندانی نخواهد داشت. یعنی امکان اینکه تقلبی انجام شود وجود دارد.

•       تعرفه گمرکی خاص

در این روش تعرفه گمرکی براساس هر واحد کالا محاسبه می‌شود. یعنی شما چه تعداد یا چند کیلو یا چه حجمی از محصول را وارد ایران کرد‌ه‌اید و باید براساس آن یک تعرفه خاص برای شما تعیین گردد. مهمترین مزیت این روش این است که از تقلب در ارزش‌گذاری جلوگیری شده و محاسبه تعرفه گمرکی کاملاً شفاف و قانونی انجام خواهد شد. ولی عیب این نوع تعرفه گمرکی این است که براساس تورم پیش نمی‌رود.

•       تعرفه گمرکی ترکیبی

این نوع تعرفه گمرکی، تلفیقی از دو روش قبلی است. یعنی عوارض گمرکی براساس ارزش و همچنین واحد کالا مشخص می‌گردند. این روش برای کالاهایی کاربرد دارد که هم ارزش آن‌ها و هم هر واحد آن کالاها، نقش بسیار چشمگیری در اقتصاد کشور ایفا می‌کند.

2-    دسته بندی انواع تعرفه گمرکی براساس هدف و روابط تجاری

•       تعرفه گمرکی حمایتی

این نوع تعرفه گمرکی با هدف حمایت از تولید داخلی انجام می‌شود چون همانگونه که گفتیم، اگر فقط واردات صورت گیرد، چرخه تولید از کار می‌افتد. بنابراین برای اینکه کالاهای داخل بتوانند با کالاهای خارجی رقابت کنند، باید تعرفه حمایتی برای واردات در نظر گرفته شود.

•       تعرفه گمرکی ارشادی

با هدف تغییر در تقاضای یکسری از کالاها، تعرفه گمرکی ارشادی در نظر گرفته می‌شود. در واقع این نوع تعرفه به منظور حمایت از تقاضای یک کالا به سمت محصول دیگر محاسبه می‌گردد.

•       تعرفه مالی

از آنجایی که بخشی از مخارج دولت با واردات و صادرات تامین می‌گردد، بنابراین تعرفه مالی کمک می‌کند که بخشی از نیازهای مالی دولت، تامین شود. این تعرفه برای برخی از کالاها در نظر گرفته می‌شود.

3-    دسته‌ بندی انواع تعرفه گمرکی براساس ماهیت

•       تعرفه گمرکی ترجیحی

از آنجایی که روابط اقتصادی برخی از کشورها با ایران نسبت به کشورهای دیگر مناسب‌تر است، این مسئله باعث می‌شود که تعرفه گمرکی همین کشورها نسبت به کشورهای دیگر کمتر در نظر گرفته شود که به آن تعرفه گمرکی ترجیحی گفته می‌شود. در واقع این نوع تعرفه گمرکی باعث شده که اغلب بازرگانان این کشورها را برای واردات در اولویت قرار دهند.

•       تعرفه گمرکی عمومی

در محاسبه این تعرفه گمرکی، اصلاً به کشور مبدا توجه نمی‌شود و براساس ارزش و تعداد کالا، تعرفه گمرکی محاسبه خواهد شد.

روش پرداخت عوارض گمرکی

پس از برآورد عوارض و حقوق گمرکی، اکنون شما باید تمامی هزینه‌ها را بپردازید تا رسید در اختیار شما قرار بگیرد و بتوانید برای ترخیص کالا اقدام کنید. روش ‌های پرداخت عوارض گمرکی عبارتند از:

•       پرداخت عوارض گمرکی از طریق بانک‌های عامل

بهترین و البته رایج‌ترین روش پرداخت عوارض گمرکی این است که به شعب بانک‌های عامل مراجعه کرده و شناسه وصول که از طریق گمرک در اختیار شما قرار گرفته است را به بانک تحویل دهید. در این صورت می‌توانید مبلغ مورد نظر را پرداخت نمایید.

•       پرداخت عوارض گمرکی الکترونیکی یا غیر حضوری

امکان پرداخت عوارض گمرکی یا حقوق گمرکی از طریق سامانه‌های گمرکی یا سامانه‌های بانکی نیز وجود دارد. یعنی شما می‌توانید به درگاه اینترنتی وارد شده؛ شناسه وصول را وارد کنید و هزینه‌های گمرکی را بپردازید. یا می‌توانید به سراغ عابر بانک بروید و هزینه‌های مربوطه را پرداخت کنید.

•       پرداخت عوارض گمرکی از طریق کارگزار گمرکی

شما برای ورود برخی از کالاها به داخل کشور، باید تحت نظر یک کارگزار رسمی عمل کنید. بنابراین می‌توانید از کارگزار رسمی گمرک برای پرداخت هزینه‌ها نیز کمک بگیرید. در واقع تمامی مسئولیت مربوط به پرداخت و پیگیری هزینه‌ها برعهده کارگزار خواهد بود.

کلام آخر

چه برای واردات و چه برای صادرات کالا، اولین چیزی که شما نیاز دارید، کارت بازرگانی است. یعنی باید یک شرکت بازرگانی راه‌اندازی کنید و کارت آن را دریافت نمایید تا به شما مجوز برای واردات و کادرات ارائه گردد. اما آیا می‌دانید برای راه‌اندازی شرکت بازرگانی باید چقدر هزینه کنید و چقدر دوندگی دارد؟ بهترین کار این است که به سراغ شرکت‌هایی همانند پارسیان تجارت بهنگار (PTB) بروید. در این صورت نه تنها دیگر دغدغه‌ای برای پیدا کردن کارت بازرگانی نخواهید داشت بلکه این شرکت در تمامی مراحل واردات شامل پیدا کردن تامین کننده خارجی، محاسبه تعرفه گمرکی، پرداخت هزینه‌ها و ترخیص کالا از گمرک، در کنار شما خواهد بود. در واقع شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار، هزینه را در اختیار این مجموعه قرار می‌دهید و حق‌الزحمه مجموعه را می‌پردازید و سپس با خیال راحت، کالاهای خود را وارد یا صادر می‌کنید.